Rehabilitacja neurologiczna, jak sama nazwa wskazuje, wymaga metod, które skupiają się głównie na układzie nerwowym. Jedną z szeregu takich metod, które szczególnie sobie cenię jest PNF (Proprioceptive Neuromuscular Facilitation), czyli torowanie nerwowo-mięśniowe. Czym się ona charakteryzuje? To podejście terapeutyczne wykorzystują specjaliści na całym świecie od połowy XX wieku. Jego głównym celem jest aktywizacja układu nerwowego poprzez stymulację czucia głębokiego i włączanie do pracy jak największych grup mięśniowych w funkcjonalnych wzorcach ruchowych. Przy leczeniu jakich dolegliwości ją stosuje? PNF jest wysoce skuteczne w terapii pacjentów m.in. po udarach mózgu, urazach rdzenia kręgowego, w stwardnieniu rozsianym, chorobie Parkinsona i neuropatiach obwodowych.
Przeczytaj również: Osteopatia a fizjoterapia. Jakie są różnice?
Spis treści:
Neurofizjologiczne podstawy PNF
Każdy ruch ciała powstaje w wyniku współpracy układu mięśniowego i nerwowego. Po uszkodzeniu struktur mózgu lub rdzenia, pacjent niestety traci zdolność wykonywania płynnych, skoordynowanych ruchów. Zamiast tego pojawiają się kompensacje, spastyczność lub osłabienie mięśni.
PNF bazuje na kilku głównych zasadach neurofizjologii:
- torowanie, czyli „ułatwianie” przewodzenia impulsów nerwowych poprzez powtarzanie określonych wzorców,
- sumowanie bodźców – im więcej receptorów zostaje pobudzonych (dotyk, wzrok, czucie głębokie, słuch), tym układ nerwowy bardziej się aktywizuje,
- neuroplastyczność – mózg i rdzeń mają zdolność do reorganizacji. Natomiast odpowiednio dobrana terapia sprzyja tworzeniu nowych połączeń synaptycznych.
Co to oznacza w praktyce? Ta metoda nie ogranicza się do ćwiczenia pojedynczego mięśnia. Terapia uruchamia całe, naturalne dla ludzkiego ciała łańcuchy ruchowe.
Jak wygląda praca z pacjentem w terapii PNF?
W odróżnieniu od wielu innych metod, PNF opiera się na wzorcach diagonalnych, czyli ruchach, które łączą zgięcie, wyprost, rotację i odwiedzenie. Są one bliskie naturalnym czynnościom dnia codziennego, np. sięganiu po przedmiot, ubieraniu się czy wstawaniu z krzesła.
Zgodnie z tą metodą prowadzę ruch pacjenta, stosując odpowiedni chwyt manualny oraz kontrolując jego kierunek i opór. W pracy wykorzystuje również polecenia słowne oraz wskazówki wzrokowe, które pomagają pacjentowi lepiej odtworzyć zadany wzorzec, przy czym bardzo ważne jest właściwe dostosowanie poziomu trudności do aktualnych możliwości chorego. Efekt? Stopniowe pobudzanie mięśni, które dotychczas były „wyłączone” z pracy. Ponadto, poprawa koordynacji i odzyskiwanie funkcji potrzebnych do samodzielności.
Dlaczego PNF aktywizuje układ nerwowy?
PNF działa wielopoziomowo – równocześnie na mięśnie, układ proprioceptywny i mózg. Poznaj najważniejsze mechanizmy:
- Stymulacja receptorów czucia głębokiego – ruchy diagonalne pobudzają proprioceptory w mięśniach, ścięgnach i stawach, a to wzmacnia kontrolę nerwową.
- Integracja sensoryczno-motoryczna – pacjent korzysta jednocześnie z bodźców dotykowych, wzrokowych i słuchowych. Dzięki temu lepiej kontroluje swoje ruchy.
- Torowanie nowych połączeń nerwowych – jak już wspomniałem, powtarzanie wzorców prowadzi do reorganizacji w ośrodkowym układzie nerwowym, czyli neuroplastyczności.
- Budowanie funkcjonalności – ćwiczenia nie są abstrakcyjne, lecz odnoszą się do czynności dnia codziennego, więc układ nerwowy zapamiętuje je znacznie szybciej.
Podsumowanie
Terapia neurologiczna oparta na metodzie PNF, dzięki wykorzystaniu wzorców diagonalnych, stymulacji wielu receptorów jednocześnie i bazowaniu na neuroplastyczności mózgu, umożliwia pacjentom powrót do większej samodzielności i poprawy jakości życia.
Jeśli poszukujesz profesjonalnej terapii w Poznaniu, skontaktuj się ze mną! Oferuję kompleksową rehabilitację neurologiczną z wykorzystaniem PNF, dostosowaną do indywidualnych potrzeb i możliwości każdego pacjenta.
